2023 | College 4 (28 maart)

College 4 is al voorbij. We dachten dieper na over hoe je de 12 tonen binnen het octaaf stemt, en hoe fascinerend het is dat het onmogelijk is ze onderling perfect zuiver te krijgen. Ook zagen we dat orgelfronten behoorlijk veel vertellen over hun herkomst: uit welke tijd komen ze, en uit welke regio.

Barok

Eén van de woorden uit de kunstgeschiedenis die behoorlijk problematisch zijn, is 'barok'. Het is – volgens sommige bronnen – de stijl die de katholieke kerk ontwikkelde in reactie op de Reformatie, en inderdaad zijn de orgels in Weingarten en Granada bepaald statements: hoe rijker, hoe vergulder, hoe groter, hoe complexer – hoe beter. Tegelijk is zo'n woord ook een etiket dat 'doet alsof' barok een eenduidig te definiëren stijl is. Beter is het eigenlijk gewoon maar tijd en plaats te noemen: het orgel in Weingarten is in 1750 gebouwd. Daarmee weten we immers genoeg, en geven we onze perceptie de gelegenheid met verbazing gevuld te worden zodra we ter plekke zijn en het machtige orgel zien staan.

Situationaliteit

Daarmee zijn we bij het thema van volgende week: een plaatje van een orgelfront is echt alleen maar een plaatje (en niet het orgelfront zelf), en een opname van een concert is echt alleen maar een opname (en niet het concert zelf). Herhaalbaarheid is eigenlijk onmogelijk, hoe contra-intuïtief dat ook klinkt. Het is boeiend om te zien hoe juist orgels ons daarbij bepalen: om hen te horen moeten we in de benen komen, ernaar toe gaan, socialiseren, samen een cultuur bouwen. Je zou in zekere zin kunnen zeggen dat het orgel kritiek op de cultuur van vandaag uitlokt: te duur voor de economische kaders van vandaag, te ouderwets-complex voor de ambachtslieden van vandaag, te divers voor de musici van vandaag – enzovoort. Waarmee het instrument opeens als voorbode van een nieuwe 'post-online' cultuur kan worden gepositioneerd. Dat gaan we volgende week proberen!

U kunt hieronder de presentatie van college 4 bekijken. De presentatie heeft de vorm van een film, die u eenvoudig kunt pauzeren om een dia langer te bekijken. Er is gekozen voor het filmformaat omdat daarin ook de muziekvoorbeelden beluisterbaar zijn.