2024 | College 2

In het tweede college van de Cursus Orgelkunde in 2024 zagen we hoe divers de culturen zijn die rond orgels bestaan. Vergelijk bijvoorbeeld de cultuur rond het spelen van orkestmuziek op orgels, zoals Thomas Murray op het Skinner-orgel in Yale doet, met die van het creëren van soundscapes, zoals Charlemagne Palestine onlangs in de Oude Kerk in Amsterdam liet horen. Een cultuur die de orgelgeschiedenis van de 20ste eeuw in Nederland op een bijzondere manier kleurt is die van Jan Zwart, voortgezet door met name Feike Asma en Zwarts zonen en kleinzonen.   

Terwijl Jan Zwart (zie het fotootje rechts hiernaast) grote belangstelling had voor oude muziek – hij was een van de eersten die Jan Pietersz. Sweelinck expliciet bewonderden – en in die lijn nieuwe muziek maakte voor in de eredienst, viel die eerste factor bij Asma weg. In plaats van nadenken over stijl had Asma veeleer de onstuitbare drang tot 'muziek brengen'. Onder Zwarts zonen waren met name Jan en Dirk Jansz. net als hun vader ernstig met oude muziek bezig, maar zij werden minder bekend dan Asma.

We stonden in het college uitvoerig stil bij de cultuur van Zwart en Asma. We maakten in het verlengde daarvan kennis met de manier waarop filosoof Hans-Georg Gadamer een manier van denken ontwikkelde om pluriformiteit in kunst en muziek te begrijpen. Hij deed dat aan de hand van de mooie begrippen 'spel' (musicus en luisteraar spelen samen een spel), 'symbool' (de luisteraar pikt 'het blijvende' op uit 'het vluchtige') en 'feest' (door samen te luisteren ontstaat een collectief dat in deze activiteiten krachtiger is dan de som van de aanwezige individuen).

Marco den Toom, een van de organisten van de Bovenkerk in Kampen, verzorgde de muziek bij het college: van Zwart en Asma uiteraard, maar ook improviseerde hij, om ons te laten ervaren hoe organisten het klankmateriaal van orgels al musicerend kunnen ontdekken.

Hieronder kunt u de presentatie die bij college 2 is gebruikt opnieuw bekijken. De presentatie heeft hier de vorm van een film, die u eenvoudig kunt pauzeren, bijvoorbeeld om een dia langer te bekijken. Er is gekozen voor het filmformaat omdat daarin ook de muziekvoorbeelden beluisterbaar zijn.