2024 | College 5

In het vijfde en laatste college van de Cursus Orgelkunde in 2024 keken we eerst terug naar college 4, om nog even opnieuw na te denken over de waanzinnige prijs van de K3-platenspeler van het merk OMA. We zijn bereid pijporgels te bouwen en daaraan veel geld te besteden, omdat we weten dat hun klankkwaliteit dat legitimeert. Is het wellicht zo dat de makers van dit soort dure audio-apparatuur eenzelfde liefde voor klank hebben? 

Klank was in ieder geval ook dit college het hoofdthema: hoe is de geschiedenis daarvan af te lezen aan de orgelgeschiedenis van de 20ste eeuw? Alle elementen uit de eerdere vier colleges kwamen terug: alle Bach-werken opnemen (college 1), musiceren op basis van kerkliederen (college 2), improviseren in historische stijlen (college 3) en musiceren met gevoel voor 'de gewone luisteraar' (college 4). Daaraan voegden we een vijfde, eveneens voor de orgelkunst van de 20ste eeuw karakteristieke musiceerwijze toe: het creëren van minimal music, ook wel repetitieve muziek genoemd. Organist Dorien Schouten (die het vak leerde aan de conservatoria in Den Haag en Berlijn) liet Jonathan Dove's Dansende Pijpen tweemaal horen en creëerde zo twee verschillende 'muzieken', en ook stonden we met haar stil bij Bert Matters minimal music over 'Von Gott will ich nicht lassen'.

Een en ander nodigde uit om de verschillende klankconcepten die deze musiceermanieren begeleidden, inspireerden en opvolgden op een rij te zetten. We maakten kennis met de idealen van de Elzasser Orgelreform, de Orgelbeweging, de Neobarok, het historisch geïnformeerd orgels bouwen en restaureren; maar ook met 'mainstream' orgels die strakker klinken dan luidsprekerorgels, en, in het verlengde daarvan, met het Hammond-orgel: het enige luidsprekerorgel dat niet probeert het pijporgel na te doen, al was dat ooit wel uitvinder Hammonds droom. Dat  beweeglijkheid, hét kenmerk van musiceren op Hammond-orgels, ook op pijporgels prima mogelijk is, leerden we van de improvisatie van Toon Hagen op het orgel in de Grote Kerk van Zwolle – een leerling van Bert Matter overigens.

Hieronder kunt u de presentatie die bij college 5 is gebruikt opnieuw bekijken. De presentatie heeft hier de vorm van een film, die u eenvoudig kunt pauzeren, bijvoorbeeld om een dia langer te bekijken. Er is gekozen voor het filmformaat omdat daarin ook de muziekvoorbeelden beluisterbaar zijn.