Cursus Orgelkunde 2022

In het voorjaar van 2022 vindt als vanouds weer de Cursus Orgelkunde plaats, en wel op de vijf dinsdagen in maart. Plaats van handeling is het Orgelpark. De colleges beginnen om 14.15 uur en duren tot omstreeks 17.00 uur; halverwege is er een ruime pauze. Elk college zorgt een organist voor muziek; dit voorjaar zijn dat achtereenvolgens Bram Brandemann, Elisabeth Hubmann, Annie Spink, Matteo Imbruno en Maurits Bunt.

 

De Cursus Orgelkunde is onderdeel van het Orgelpark Kennisprogramma, dat als doel heeft muziekliefhebbers toegang te bieden tot kennis over 'alles' wat met orgels en orgelmuziek te maken heeft. Tijdens de colleges is er veel ruimte voor vragen en discussie. Het niveau is zo gekozen dat iedereen die van muziek houdt er iets aan heeft. De cursus wordt verzorgd door Hans Fidom.

 

Rode lijn

De rode lijn door alle edities van de Cursus Orgelkunde tot nu toe – we begonnen in 2016  – is dat hét orgel niet bestaat. Elk orgel klinkt anders, elk orgel biedt de musicus een andere 'klankwereld'. Krachtiger geformuleerd: als geen ander instrument dwingt het orgel de musicus tot heroverweging: klinkt dit specifieke stuk van Bach op dit specifieke orgel wel optimaal in het tempo waarmee ik het thuis op mijn harmonium speel? Of moet het iets langzamer, bijvoorbeeld vanwege de ruimere akoestiek? En zal ik eens een heel andere klankkleur kiezen dan ik gewend ben, bijvoorbeeld omdat de zachte registers hier zo schitterend van kwaliteit zijn? Moet ik die frase van het fugathema misschien iets spitser articuleren? En op dat punt wellicht mijn frasering aanpassen? Enzovoort.

 

Thema 2022: oud = nieuw

Het laat zien dat ‘oud’ en ‘nieuw’ eigenlijk geen termen zijn die bij muziek passen. We gebruiken ze natuurlijk omdat ze zo prettig helder zijn: de muziek van Bach is oud, en de muziek die ik vandaag improviseer is nieuw. Maar omdat muziek iets is dat klinkt, klinkt het ook altijd alleen maar nu. Muziek is dus altijd nieuw. Tegelijk is dat niet het hele verhaal. Er schemert er ook veel ouds door wanneer er muziek klinkt. Niet in alleen in Bachs muziek, maar ook in improvisaties – de improvisator is immers deel van een cultuur, heeft allerlei gewoontes aangenomen, en dat klinkt per definitie door in haar muziek.
Ziedaar het thema van de Cursus Orgelkunde in 2022: oud = nieuw. We bekijken via het perspectief dat dit thema biedt de geschiedenis van het orgel opnieuw, we denken na over wat musiceren is, we gaan discussiëren over hoe improvisaties werken – enzovoort. Omdat de colleges ‘interactief’ zijn (dat wil zeggen met veel ruimte voor vragen en discussie), gaan we ook luistervaardigheid oefenen, met name aan de hand van live muziek. Niet dat die vaardigheid wordt getoetst; we delen gewoon onze ervaringen om van elkaar te leren.

Hans-Georg Gadamer

In 2020 zouden we onder meer te rade gaan bij filosoof Hans-Georg Gadamer. Daar zijn we niet echt aan toegekomen, maar gelukkig past zijn prachtige denkwerk perfect bij het thema van 2022. We gaan dus eigenlijk gewoon door waar we gebleven waren. Gadamer snijdt het thema van oud en nieuw onder meer aan in zijn boekje over het Actuele van het Schone. Hij vraagt zich daarin af hoe oude kunst (waarvan we het eenvoudig vinden om het kunst te noemen, zo vaardig en knap zijn de kunstwerken gemaakt) en nieuwe kunst (‘dat kan mijn nichtje van vijf ook’) allebei kunst kunnen zijn. Zijn antwoord: er is iets met het ‘Schone’, het aantrekkelijke van kunst, dat het steeds weer naar het nu trekt, via de luisteraar, de kijker; zij maken doordat zij het kunstwerk steeds weer in het nu beleven, het Schone actueel. Ook dat is een rode draad door de Colleges Orgelkunde: de luisteraar aan de macht!

Hans-Georg Gadamer, 1900-2002

 

Alleen voor Gastvrienden...

De Cursus Orgelkunde is vrij toegankelijk voor GastVrienden van het Orgelpark. Hoe u GastVriend wordt kunt u hier lezen. Graag tot ziens in het Orgelpark op dinsdag 1 maart 2022, om 14.15 uur!