Nieuwe muziek: we raken er niet over uitgepraat

Een complete symfonie, een festival rond het Vondelpark, een symposiumdag: het Orgelpark opent het nieuwe seizoen in september met een ouderwets veelzijdig aanbod. De symfonie in kwestie is de relatief onbekende achtste van de Franse organist Charles-Marie Widor, op 23 september uit te voeren door Adriaan Hoek. Het festival vindt plaats op 18 september en heet ‘De Muze van Zuid’. Het biedt een programma op allerlei podia: in het Orgelpark speelt Francesca Ajossa onder meer Sweelinck. Het symposium is nóg weer een paar dagen eerder, op maandag 12 september. Het gaat over de vragen die opkomen als je muziek van Sweelinck of Widor op de lessenaar zet: wat betekent het eigenlijk die ‘uit te voeren’? Hoe maak je overtuigende muziek?

 

Auteur: Hans Fidom 

 

Diezelfde vraag was vlak vóór de zomervakantie ook al een poosje het gesprek van de dag in en rond het Orgelpark. Tijdens het Internationale Symposium op 9, 10 en 11 juni was onder anderen Kali Malone te gast. Zij behoort tot de groep jonge vrouwen die hun eigen manier van musiceren op orgels ontwikkelen. Daarbij letten ze niet op de traditie; ze zijn ‘eenvoudigweg’ enthousiast over de klanken die je met orgelpijpen kunt maken. Andere namen zijn bijvoorbeeld Claire Singer (die ook bij het symposium was), Ellen Arkbro, en Sarah Davachi. 

 

De discussie werd uitgelokt door het concert van Kali Malone op vrijdagavond 10 juni. Ze had ervoor gekozen alleen het Van Straten-orgel te bespelen. Ook had ze besloten uitsluitend het register ‘Dooff’ te gebruiken, het relatief zachte register dus. Na intensieve voorbereiding kwam ze met een programma van zeven nummers. Elk van die nummers bestond uit een traag – gecontroleerd per stopwatch – uitgevoerde reeks akkoorden, waarbij het laatste akkoord van elk nummer nog langer duurde dan de andere. 

 

Wie niet bij het concert was en dit zo leest, zal mogelijk denken: niet bijzonder interessant. Precies dat was inderdaad één van de meningen die direct na het concert in de zaal te horen waren. Maar, en dat is het merkwaardige: Malone wist anderen diep te ontroeren. De achtergrond daarvan is dat ze wereldberoemd is geworden met haar orgelmuziek (op youtube zijn veel voorbeelden te vinden) en met haar optredens op poppodia, waar ze vergelijkbare muziek maakt, zij het dan met synthesizers en juist zeer luid. Het leidde ertoe dat het concert in het Orgelpark behalve door het symposiumpubliek ook door ruim honderd jonge fans werd bezocht. Zij beleefden Malone’s concert als een bijzonder positieve gebeurtenis. ‘Intens’ was een veelgehoorde beschrijving, maar ook ‘spiritueel’ en ‘veilig’. En: ‘Nooit geweten dat orgels zó prachtig kunnen klinken.’ Een oudere luisteraar merkte op dat muziek als deze wellicht welkom is omdat de wereldproblemen van vandaag groter zijn dan ooit. Hij vermoedde dat jonge mensen vanwege de complexiteit van het leven behoefte hebben aan ‘gebeurtenisloze muziek’.

 

"Het uitgangspunt is dat de musicus, de componist, de kunstenaar centraal staat." 

De symposiumdag op maandag 12 september is gewijd aan kwesties als deze. Het Orgelpark organiseert de dag samen met onder meer de universiteiten van Utrecht en Maastricht, waar de toegankelijkheid van klassieke muziek wordt onderzocht. Het Orgelpark draagt aan het symposium bij door te laten zien hoe nieuw publiek vinden in de praktijk werkt. Het uitgangspunt is dat de musicus, de componist, de kunstenaar centraal staat. Die bieden we daarom een unieke collectie instrumenten, waarin respect voor het verleden en een open oog voor de toekomst samengaan. Alleen zo is er kans op muziek die nieuwe luisteraars trekt, en bestaande blijft fascineren – na vijftien jaar ervaring kunnen we vaststellen dat die aanpak werkt.

 

Een laatste woord over Kali Malone’s muziek en hoe die te beleven is er natuurlijk niet. Zomin als dat er is over de muziek van Ajossa en Hoek op 18 en 23 september. Of van harmoniumist Bart Rodyns en traversist Wim Brabants op 16 september. Of van kamerkoor Ars Musica een dag later. Maar door er aandachtig naar te luisteren en er met anderen over te overleggen, of dat nu in de foyer na een concert is of tijdens een symposium, krijgt nadenken over muziek, over orgels, over de toekomst ervan, wel meer contour. Wat precies is waarom het Orgelpark er is: ons doel is het orgel in het muziekleven te integreren door het op nieuwe manieren te presenteren.

 

 

Afbeelding boven: Charles-Marie Widor (1844-1937) schreef tien orgelsymfonieën. De achtste is met zijn (maar liefst) zeven delen één van de onbekendste én één van de interessantste. 

 

Afbeelding klein, rechtsboven aan deze pagina: Kali Malone in haar studio.